WPC deking ili sibirski ariš – uporedni test
Na početku, 2014. godine dok smo bili samo monterska firma za ugradnju dekinga, imali smo priliku da radimo sa svim tipovima ovih obloga za spoljnu upotrebu koje su mogle da se kupe na našem tržištu. U prvoj godini, preko 80% deking projekata koje smo realizovali bilo je od impregniranog bora, a tek po neki projekat od termotretiranog jasena i svega jedan od egzotične vrste drveta – masaranduba. Tržište je bilo mlado i ponuda veoma skromna, pa smo kompozitni WPC deking mogli samo da gledamo u katalozima i na veb sajtovima inostranih proizvođača. Slaba zastupljenost WPC dekinga, pa samim tim nedovoljna informisanost kupaca i visoka cijena sprečavala nas je, u toj nultoj godini, da osetimo ovaj revolucionarni materijal pod rukom.
Držali smo se drveta.
Termotretirani jasen je, zbog svojih mana poput pojave pukotina odmah nakon ugradnje i naglih promjena u intenzitetu boje, isključen iz naše ponude. Fokus smo usmjerili na četinare, odnosno impregnirani bijeli bor, preko kojeg smo ubrzo otkrili i sibirski ariš, koji je po svim karakteristikama, tehničkim i estetskim, nadmašio impregnirani deking i postao naša preporuka kupcima.
Već u drugoj godini našeg poslovanja, tržište se probudilo. Interesovanje za deking platforme bilo je sve veće, pa je i ponuda postala bogatija. U salonima podova, WPC deking je dobio svoje izložbeno mjesto, a nama su počeli stizati prvi upiti za montažu WPC kompozitnog dekinga.
I mi smo ih, naravno, prihvatili.
U narednim godinama, rasli smo zajedno sa tržištem. Paralelno, prelazeći sa projekta na projekat, montirali i sibirski ariš i WPC deking. Pratili smo ponašanje jednog i drugog materijala u raznim klimatskim uslovima, od primorja do planina, i na raznim tipovima podloga , poput zemlje, betona, čelične konstrukcije, pijeska, za potrebe privatnih objekata poput porodičnih terasa, ali i javnih površina poput marina i gradskih trgova. To je bio svojevrstan dugogodišnji uporedni test ova dva materijala iz kog smo mnogo naučili i stekli praktično iskustvo na osnovu kog smo gradili dalji razvoj firme. Koji je rezultat tog testa?
Savadeck – brend usmjeren isključivo na kompozitne materjiale.
Isključili smo sibirski ariš iz ponude, a razloge zbog kojih je WPC deking pobijedio, pročitajte u nastavku ovog članka.
Koja je primjena deking podova?
Da bismo mogli dublje ući u uporedni test dekinga od ariša i dekinga od kompozita, neophodno je napraviti kratak osvrt na primjenu dekinga. Deking obloge koriste se kao podovi za vanjsku upotrebu, tako da estetski podsjećaju na brodske palube (“deck” u prevodu s engleskog znači “paluba”), zbog čega su brzo potisnuli sve ostale tradicionalne podove za eksterijer, poput keramičkih pločica, behatona, štampanog betona i sličnih obloga, te su postali prvi izbor sve većeg broja kupaca. Koriste se za oblaganje podova na privatnim terasama, stazama u dvorištu i oko bazena, splavovima, ali i javnim površinama poput marina i dokova, bašti ugostiteljskih objekata, parkova i gradskih trgova. Ovi podovi izloženi su svim spoljnim uticajima, poput snijega, kiše, UV zračenja, promjena temperature, a uz to se preko njih neprestano hoda ili pomjera namještaj, usljed čega, prije ili kasnije, deking koji ste odabrali, kao i način upotrebe, u manjoj ili većoj mjeri pokazuje te tragove korišćenja, nastale od atmosferskih uticaja ili ljudskog faktora.
Upravo o tim tragovima korišćenja pišemo u nastavku ovog članka, upoređujući sibirski ariš i wpc deking.
Otpornost dekinga na mehanička oštećenja
Vjerovatno prvi na listi kriterijuma po kojima ocjenjujemo kvalitet dekinga je otpornost na mehanička oštećenja, od koje direktno zavisi koliko će deking platforma trajati, ali i kako će izgledati nakon godinu, dvije ili deset. Za sibirski ariš se veže epitet da je najčvršće drvo. Istina je da je sibirski ariš, pored kedrovine, najčvršći od svih četinara. A četinari ipak spadaju u meko drvo (softwood). Postoje mnogo čvršće vrste drveta iz kategorije “hardwood” građe. Uglavnom su to egzotične vrste iz Južne Amerike, poput ipe-lapačoa, kumarua, masarandube i sličnih. Ono što izdvaja sibirski ariš od ostalih četinara je njegovo geografsko porijeklo, odnosno surovi sibirski uslovi u kojima raste. Usled izuzetno niskih temperatura, ariš ima slab i usporen rast, svega jedan milimetar godišnje u prečniku, zbog čega ima izrazito sabijenu strukturu, gotovo bez ljetnjih godova, a samim tim i visoku specifičnu masu od 900 kg/m3. Sve ove karakteristike čine sibirski ariš drvetom pogodnim za vanjsku upotrebu i otpornim na atmosferske uticaje.
Ipak, nivo otpornosti zavisi od načina primjene građe za dalju upotrebu, odnosno struganja i termičke obrade, klasifikacije građe, kao i daljeg tretiranja, upotrebe i održavanja. Prvi uslov da bi drvena obloga, bilo fasadna ili podna, mogla dugo ostati izložena svim spoljnim uticajima tokom promjena godišnjih doba ili smjenjivanja sunčanih i kišnih dana je pravilno struganje daske iz trupca, tako da godovi budu radijalno ili vertikalno usmjereni u odnosu na lice i naličje profila, a evo i zašto:
Kao što vidite na fotografiji poprečnog presjeka deking profila od sibirskog ariša, godovi su usmjereni horizontalno u odnosu na lice ili naličje i imaju svoje zakrivljenje koje ima tendenciju da se ispravlja u suprotnom smjeru (u smjeru strelica), usljed čega se profil krivi, ili kako bi to stolari, u majstorskom žargonu, rekli za ovakvu dasku – da će se iskorititi, a to izgleda ovako:
Da bi se izbjegla oštećenja ove vrste, neophodno je da daska, kao što smo već gore naveli, bude rezana tako da godovi budu usmjereni radijalno ili vertikalno u odnosu na lice i naličje profila:
Ovako rezana daska, ukoliko se pravilno ugradi, neće se kriviti, odnosno korititi. Ipak, građu rezanu na ovaj način, a samim tim i deking profil s godovima usmjerenim kao na prikazu iznad, teško je pronaći na tržištu, iz razloga što se prilikom rezanja trupca može dobiti svega 15-20% profila koji ima vertikalne godove u odnosu na lice i naličje, pa je takva daska izuzetno skupa.
Kompozitni WPC deking je dosta “mirniji” materijal od drveta. Nema godove zbog koji može doći do oštećenja profila poput krivljenja ili nastajanja pukotina, što i jesu najčešći defekti koje možete videti na većini deking platformi od drveta.
Odabirom WPC dekinga, osigurali ste duži vijek trajanja poda i maksimalno umanjili mogućnost za defektima koji kada se pojave teško se saniraju.
Kakva je otpornost wpc dekinga na mehanička oštećenja?
WPC deking je profil napravljen od kompozita plastike i drveta, ali su sama formula materijala, kao i tehnologija proizvodnje, godinama poboljšavane kako bi se postigle što bolje performanse. WPC deking iz Savadeck ponude u Premium klasi sastavljen je od PVC-a i drvenih opiljaka. PVC je izuzetno čvrst i otporan materijal, pa je Premium deking na testu otpornosti (test probijanja) izdržao pritisak do 230 kg/cm², direktno usmjeren na najslabiji dio profila. Ovo je ekstremna otpornost, koja Premium klasu predodređuje kao deking za javnu upotrebu, postavljen na Savskom trgu, Beogradu na vodi, Savskom keju, Adi Ciganliji i u mnogim hotelima i spa centrima, odnosno na visokofrekventnim javnim površinama.
Zbog ove ekstremne otpornosti, Premium klasa ima garanciju od 10 godina! Ovakva otpornost nije neophodna za privatne terase, odnosno srednje i manje frekventne gazne površine. Kako prisustvo PVC-a u sastavu kompozita povećava cijenu obloge, kreirali smo i Classic i Natur seriju, koje u svom sastavu, umjesto PVC-a, imaju polietilen i opnu riže. Ova tehnologija proizvodnje je dosta ekonomičnija, pa je i deking iz ovih serija pristupačniji kupcima. Činjenica je da polietilen čini deking iz Classic i Natur serije manje elastičnim, a samim tim i krtijim, pa je na istom testu otpornosti izdržao usmjeren pritisak do 120 kg/cm² i to na najslabijem dijelu profila. Iako je ovo duplo manja otpornost na probijanje, ona je više nego dovoljna za porodične terase, splavove, staze u dvorištu i oko bazena, bašte ugostiteljskih objekata i sve ostale manje i srednje frekventne gazne površine. Dok većina WPC dekinga namijenjenih za privatnu upotrebu, koji se mogu kupiti na našem tržištu, ima garanciju od 2 godine, na osnovu svih rezultata testova, kao i praktičnog iskustva, odlučili smo da na Classic i Natur seriju ponudimo garanciju od 5 godina!
Drveni, odnosno deking od sibirskog ariša, tokom godina testiranja pokazao se kao manje otporan materijal od WPC dekinga, i to po pitanju svih mehaničkih oštećenja, pucanja i krivljenja, ogrebotina nastalih od baštenskog namještaja, ali i rupa od ispadajućih čvorova na koje su se korisnici najviše žalili nakon odabira sibirskog ariša, jer kvare estetski doživljaj poda.
Deking spada u najluksuznije podove za spoljašnju upotrebu i sigurno ne želite da gledate rupe od čvorova u daskama nakon jedne ili dvije godine, niti da ugazite u smolu koju sibirski ariš iz svojih smolnih džepova može ispustiti tokom ljeta.
Otpornost dekinga na vodu i vlagu
Zbog konstantne izloženosti direktnom kontaktu s vodom (kiša i snijeg), drugi najvažniji kriterijum po kojem ocjenjujemo kvalitet dekinga jeste njegova otpornost na vodu i vlagu. Drvena građa koja je predviđena za spoljašnju upotrebu suši se u komorama na 15-18% vlažnosti. Ovaj procenat drvo, ipak, ne zadržava tokom cijele godine. Procenat vlage u drvetu varira zavisno od promjene vlažnosti vazduha, smjenjivanja kišnih i sunčanih dana, odnosno promjene godišnjih doba. Na primjer, početkom jeseni, kada nastupi sezona kiša, deking koji je tokom ljeta pod uticajem vrelih sunčanih dana procenat vlažnosti smanjio sa 15% na 10%, nakon prvih kišnih dana će brzo upiti duplo više vode, odnosno oko 20%. Tokom zime, usljed duge zavejanosti pod snijegom koji se konstantno otapa, procenat vlage u drvenom dekingu može dostići i do 30%.
Ove nagle i drastične promjene prisustva vlage u drvetu, prikazane na dijagramu iznad, stvaraju idealne uslove za razvoj gljivica i plesni, što uzrokuje truljenje drveta, kod nekih vrsta ranije, a kod drugih kasnije. Proces truljenja drveta ne može se zaustaviti, ali se može usporiti redovnim godišnjim održavanjem, koje se obavlja početkom proljeća, kako biste tokom toplih ljetnjih dana mogli uživati u svojoj deking platformi. Ipak, i to uživanje dolazi sa cijenom od 8€ po kvadratnom metru, jer proces održavanja nije jednostavan i, bez obzira na veličinu deking platforme, ne može se završiti za jedan dan. Prvi korak je odmašćivanje poda i uklanjanje površinskog sloja patine i prljavštine, a to je najefikasnije postići mašinom za pranje pod pritiskom.
Nakon detaljnog pranja, potrebno je sačekati dva do tri sunčana dana da bi se površina dekinga osušila, kako bi se na nju mogao nanijeti zaštitni sloj lazure, hibridnog ulja ili nekog drugog premaza za održavanje i bojenje drveta. Prosječna cijena ovog održavanja, kao što smo već naveli, iznosi 8€ po kvadratnom metru, uključujući materijal i rad. To znači da nakon osam godina, troškovi održavanja prelaze vrijednost same deking platforme.
Uzmimo, radi poređenja, terasu od 50m². Cijena oblaganja ove površine dekingom od sibirskog ariša po sistemu “ključ u ruke” iznosi oko 60€ po m², odnosno ukupna vrijednost je 3.000€. Cijena jednog održavanja je 8€/m², što znači 400€ godišnje, a za osam godina ukupni troškovi održavanja iznose 3.200€, što prelazi vrijednost same platforme, koja, ipak, nakon tog perioda neće izgledati lijepo kao prve godine.
WPC deking ne zahtijeva održavanje, pa samim tim nema ni dodatnih troškova, ali vratićemo se na ovo kasnije – idemo par koraka unazad.
Kakva je otpornost WPC dekinga na vodu i vlagu?
Testirali smo Savadek podove u ekstremnim uslovima simulirajući poplavu, tako što smo sproveli test potapanja dekinga u vodu u trajanju od 28 dana. WPC daska širine 140mm, koja je skoro mjesec dana bila neprekidno u vodi, proširila se za svega 0,2mm po širini, što je zanemarljivo. Može se reći da Savadek u Premium, Klasik i Natur serijama gotovo da ne upija vodu.
Moramo napomenuti da ovo nije slučaj sa svim vrstama kompozitnog dekinga. Nekadašnji renomirani proizvođač dekinga Rehau isti test potapanja u vodu ograničio je na dva dana. Mnogi evropski brendovi takođe imaju loše rezultate na ovom testu. Problem je u kompozitu koji sadrži visok procenat drvene piljevine i strugotine, koje upijaju vodu, što dovodi do bubrenja i širenja dasaka. Savadek je ovaj problem riješio novom formulom, što je značajan tehnološki napredak. Piljevinu i strugotinu smo zamijenili opnom od riže, koja ne upija vodu kao drvo, što se jasno vidi u našem testu otpornosti na poplave i ekstremne uslove. Deking koji u svom sastavu sadrži rižu jeste Savadek Klasik i Natur. Premium klasa i dalje sadrži drvenu piljevinu, ali prisustvo PVC-a (koje smo zadržali zbog čvrstoće profila) uspješno je izoluje i štiti od vlage.
WPC deking u ovom segmentu uvjerljivo pobjeđuje sibirski ariš. Ne upija vlagu, niti može potamniti zbog plesni i gljivica kao drveni deking, što mu daje značajno duži vijek trajanja – i to bez troškova održavanja.
Promjena boje dekinga i otpornost na toplotu
Treće pitanje koje nam kupci najčešće postavljaju jeste da li deking mijenja boju. Naš odgovor je: “Da.” Zbog duge izloženosti sunčevim, odnosno UV zracima, može doći do promjene intenziteta boje, čak i na najnovijem Mercedesu ili Porscheu. Jednostavno, sve bledi na suncu, pa tako i deking podovi, bilo da su kompozitni ili od sibirskog ariša. Međutim, kompozitni podovi, zahvaljujući prisustvu UV protektora u svom sastavu, imaju kontrolisanu promjenu intenziteta boje, što potvrđuju i rezultati laboratorijskih testova otpornosti na UV zračenje koje smo sproveli.
Kao što vidite, WPC deking će gubiti na intenzitetu boje, ali usporeno i kontrolisano. Do tih promjena neće doći naglo i za nekoliko mjeseci, pa one zapravo i nijesu primjetne, niti izrazite.
Za razliku od sibirskog ariša koji se tonira lazurnim premazima u sloju od nekoliko stotih, pa je promjena u intenzitetu boje izrazita već nakon prve ljetnje sezone, upravo zbog tankog sloja zaštite koji izblijedi, pa ispod ostane prirodna boja drveta. WPC deking ima istu boju u svom sastavu kao i na površini. Tehnologija proizvodnje je takva da pigmentacija koja određuje boju patosnice prilikom proizvodnje „boji“ cjelokupan materijal od kojeg se deking profil pravi, a ne samo površinu koja je najizloženija UV zračenju.
Montaža dekinga
Pored kvaliteta dekinga, pravilna montaža, kao i priprema podloge, najbitniji je kriterijum i preduslov da deking platforma traje dug niz godina. I najkvalitetniji deking, ukoliko ga ugradite pogrešno, brzo će se deformisati. Svaki proizvođač ima razvijen i standardizovan sopstveni sistem montaže, prilagođen karakteristikama i formi dekinga koji proizvodi. Ipak, većina standarda se ne razlikuje i moraju se ispoštovati. Prvenstveno, podloga na koju će se postaviti podkonstrukcija za deking mora biti čvrsta i sa blagim padom, kako bi voda nesmetano mogla da se sliva bez zadržavanja ispod deking platforme.
WPC deking se isključivo montira skrivenim sistemom veze uz pomoć klipsi tako da se šrafovi ne vide na licu patosnica.
Na ovom preseku deking platforme vidi se sklop, odnosno način na koji se WPC deking uz pomoć klipse i šrafa pričvršćuje i fiksira za podkonstrukciju, i to skrivenim sistemom veze, što pruža poseban estetski doživljaj, jer korisnici vide čiste deking patosnice, kao da su zalijepljene za podlogu, a ne obloge iz kojih vire i svjetlucaju glave šrafova po podu, što je najčešći slučaj kod drvenog dekinga.
Da li je moguće montirati deking od sibirskog ariša sa klipsama tako da se ne vide šrafovi?
Moguće je. Deking pod bez vidljivih šrafova je neuporedivo ljepši i elegantniji, zbog toga su proizvođači drvenog dekinga prekopirali sistem montaže WPC dekinga i u drvene profile s bočnih strana, prokopali nut kao kod kompozitnog dekinga u koji se može postaviti klipsa i instalirati patosnica identično kao WPC, odnosno bez vidljivih elemenata veze. Na prvi pogled reklo bi se identično rješenje, ipak, kako se ono primjenjuje na dva suštinski različita materijala, puno drvo i kompozit, opisano rješenje nije istog kvaliteta, a evo i zašto:
Standardna debljina patosnice od sibirskog ariša koja se može kupiti na našem tržištu je 20mm. Kada se s bočnih strana po sredini profila prokopa kanal, odnosno nut za klipsu debljine 5mm, ostaje svega po 7.5mm debljine profila na mjestu gdje se patosnica fiksira za podkonstrukciju. Drvo, naročito u spoljašnjim uslovima, izuzetno je nemirno, ono “radi” s promjenama temperature, širi se i skuplja, tako da je 7.5mm previše tanko da bi dugo opstalo. Upravo u tom dijelu deking profila sila ustezanja drveta je najjača, jer klipsa pričvršćena šrafom pruža otpor deking patosnici koja najčešće u tom dijelu puca jer je upravo tu najtanja.
To je razlog zašto nam drvene patosnice, pričvršćene na ovaj način, nakon godinu ili dvije škripe pod nogama. Mjesto gdje se deking obloga oslanja na podkonstrukciju je naprslo, pa veza više nije čvrsta.
Drveni deking treba montirati tako da šraf prolazi kroz patosnicu i pričvršćuje je za podkonstrukciju. Ovo je najkvalitetnije i najdugotrajnije rješenje. Postoje namenski šrafovi za ovaj tip montaže, tzv. inoks šrafovi s djelimičnim navojem koji omogućavaju rad drveta u spoljašnjim uslovima.
To je razlog zašto nam drvene patosnice, šrafljene na ovaj način, nakon godinu dana ili dvije škripe pod nogama. Mjesto gdje se deking obloga oslanja na podkonstrukciju je naprslo, pa veza više nije čvrsta.
Drveni deking treba montirati tako da šraf prolazi kroz patosnicu i pričvršćuje je za podkonstrukciju. Ovo je najkvalitetnije i najdugotrajnije rješenje. Postoje namenski šrafovi za ovaj tip montaže, tzv. inoks šrafovi sa djelimičnim navojem koji omogućavaju rad drveta u spoljnim uvjetima.
Kao što vidite, kvadratni metar ugrađenog WPC dekinga povoljniji je od kvadratnog metra ugrađenog dekinga od sibirskog ariša, još ako na to dodate troškove za održavanje drvenog dekinga koji nakon osme godine prevazilaze vrijednost deking platforme, računica je jasna:
WPC deking pobjeđuje sibirski ariš i u ekonomskom, odnosno pogledu isplativosti.
Postoje li prednosti sibirskog ariša?
Naravno. Sibirski ariš je u potpunosti prirodan materijal i zbog toga posjeduje onu neodoljivu ljepotu i toplinu svojstvenu za masovno drvo. Ne samo kompozit, već i bilo koji drugi vještački materijal teško da može parirati prirodnom materijalu po pitanju estetike.
Naš glas u ovom slučaju ide sibirskom arišu!
Mi, u Savadeku, volimo puno drvo, ali smo tokom godina rada i stečenog iskustva, naučili da budemo praktični. Deking je pod namijenjen za spoljašnju upotrebu, pored visoke estetike, korisnici očekuju da taj isti pod bude dugotrajan, da se ne krivi i ne lomi, da bude siguran za upotrebu i lak za održavanje, najkraće rečeno, korisnici ne žele pod koji će im stvarati glavobolju, a nažalost, drveni deking podovi najčešće stvaraju glavobolju svojim korisnicima. Skloni su krivljenju i deformisanju. Prosečna patosnica AB klase u sebi sadrži najmanje 2-3 čvora od kojih će bar jedan za godinu ili dvije ispasti i u podu, skupom i ekskluzivnom, ostaje rupa. Održavanje je skupo i zahtjevno i najčešće podrazumijeva angažman majstora.
Kada sve ovo uporedimo sa dekingom od kompozita, na koji se naši klijenti ne žale, već ga rado preporučuju svojim prijateljima, prirodan slijed i jeste izbacivanje sibirskog ariša iz ponude i pozicioniranje Savadeka kao brenda usmjerenog isključivo na kompozitne materijale i savremene sisteme gradnje.
